زادگاه
هشتمين پيشواى شيعيان امام على بن موسى الرضا عليهالسلام در مدينه ديده به جهان گشود.
كنيهها
ابوالحسن و ابوعلى(1)1- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبىطالب 4/336؛ عاملى، جعفر مرتضى، الحياة السياسيه للامام الرضا عليه السّلام، ص139.
لقبها
رضا، صابر، زكى ، ولى ، فاضل، وفى ، صديق، رضى ، سراج الله، نورالهدى ، قرة عين المؤمنين، مكيدة الملحدين، كفو الملك، كافى الخلق، رب السرير و رئاب التدبير.(2)2- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب 4/366.
مشهورترين لقب
مشهورترين لقب آن حضرت «رضا» است.
در سبب اختصاص اين لقب گفته اند: «او از آن روى رضا خوانده شد كه در آسمان خوشايند و در زمين مورد خشنودى پيامبر خدا و امامان پس از او بود.
همچنين گفته شده: از آن روى كه همگان، خواه مخالفان و خواه همراهان به او خشنود بودند.
سرانجام، گفته شده است: از آن روى او را رضا خوانده اند كه مأمون به او خشنود شد.(3)3- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب، 4/367.
مادر امام
در روايتهاى مختلفى كه به ما رسيده است نامها و كنيهها و لقبهاى ام البنين، نجمه، سكن، تكتم، خيزران، طاهره و شقرا،(4)4- مجلسى، محمدباقر، مرآة العقول فى شرح اخبار آل الرسول 6/71؛ همو، بحارالانوار 49/3؛ و ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب 4/367.
را براى مادر آن حضرت آوردهاند.
زادروز
درباره روز، ماه و سال ولادت و همچنين وفات آن حضرت اختلاف است:
سال ولادت آن حضرت: (148، 151 و 153 ق)
وروز ولادت: جمعه نوزدهم رمضان، نيمه همان ماه، جمعه دهم رجب(5)5- مرآة العقول 6/94.
و يازدهم ذى القعده(6)6-ابن شهرآشوب، مناقب آل أبىطالب 4/367.
روز شهادت
وفات آن حضرت را نيز به سالهاى (202، 203 و 206 ق) دانستهاند.(7)7- بحارالانوار 49/3.
اما بيشتر بر آنند كه ولادت آن حضرت در سال (148 ق) يعنى همان سال وفات امام صادق عليهالسّلام بوده است؛ چنان كه مفيد، كلينى ، كفعمى ، شهيد، طبرسى ، صدوق، ابن زهره، مسعودى ، ابوالفداء، ابن اثير، ابن حجر، ابن جوزى و كسانى ديگر اين نظر را برگزيدهاند.(8)8- الحياة السياسيه للامام الرضا عليه السّلام، ص 240.
در باره تاريخ وفات آن حضرت نيز عقيده اكثر عالمان همان سال (203 ق) است.(9)9- الحياة السياسيه للامام الرضا عليه السّلام، ص 240.
بنابراين روايت، عمر آن حضرت پنجاه و پنج سال(10)10- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب 4/367.
مىشود كه بيستوپنج سال آن را در كنار پدر خويش سپرى كرده و بيست سال ديگر امامت شيعيان را برعهده داشته است.(11)11- مرآة العقول 6/73.
اين بيست سال مصادف است با دوره پايانى خلافت هارون عباسى ، پس از آن سه سال دوران خلافت امين، و سپس ادامه جنگ و جدايى ميان خراسان و بغداد به مدت حدود دو سال، و سرانجام دورهاى از خلافت مأمون.(12)12- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب 4/367؛ بحارالانوار 49/3.
فرزندان
گرچه كه نام پنج پسر و يك دختر را براى امام ذكر كردهاند، امّا چنان كه علاّمه مجلسى مىگويد: «اكثر، تنها از يک پسر به نام جواد به عنوان تنها فرزند او نام بردهاند.(13)13- مرآة العقول 6/73.
شهادت
به دسيسه مأمون و با سمّ او به شهادت رسيد و پيكر مطهر او را در طوس در سمت قبله قبه هارونى سراى حميد بن قحطبه طايى به خاك سپردند(14)14- ابن شهرآشوب، مناقب آل أبیطالب 4/367. و امروز مرقد او مزار آشناى شيفتگان است.